czwartek, 17 września 2009

6) * Wiek XX: modyfikacja pojęcia nauki w okresie rewolucji naukowo-technicznej 116

    a) ogólne cechy 116
    dwie fazy: wstępna (1895-1945) i właściwa (1945-) 119

    b) rozwój nauk szczegółowych 120
    - nauki matematyczne / znaczenie Polaków 120
    - nauki fizyko-chemiczne (podsumowanie, 133) 126
    - nauki biologiczne 134
    - nauki psychologiczne 137
    - socjologia (różne typy) 141, 143
    - etnologii i antropologii kulturowej 142
    - szkoły językoznawcze 146
    - nauki historyczne 147
    - nauka kognitywna (cognitive science)

    c) przemiany w filozofii nauki i teorii nauki 154
    dwa zagadnienia głównie dyskutowane:
    racjonalności nauki
    realizmu nauki
    kierunki antyrealistyczne:
    - instrumentalizm: John Dewey (1859-1952) 160
    - operacjonizm: P. W. Bridgman (1882-1961) 167
    - racjonalizm: G. Bachelard (1884-1962) 161
    F. Gonseth (1890-1975) 161
    - logiczny pozytywizm, logiczny empiryzm, empiryzm analityczny 162
    tzw. Koło Wiedeńskie; L. Wittgenstein (1889-1951)
    "klasyczna" filozofia nauki
    - polskie badania nad nauką 165
    szkoła lwowsko-warszawska
    - krytyczny racjonalizm: Karl R. Popper (ur. 1902) 168
    Albert Einstein (1879-1955) 157
    - racjonalizm sceptyczny (neopragmatyzm): W.V.O. Quine (ur. 1908) 170
    - hermeneutyczna filozofia humanistyki: 172
    Hans-Georg Gadamer (ur. 1900)
    - nowa filozofia nauki (contra ortodoksyjna FN) 172, 177
    N.R. Hanson (1924-1967) 173
    Stephen E. Toulmin (ur. 1922) 173
    - historyzująca, diachroniczna filozofia nauki: Th. S. Kuhn (ur. 1922) 174
    realizm naukowy contra społeczny konstruktywizm (Hanson, Kuhn)
    - anarchizm metodologiczny: P.K. Feyerabenda (1924-1993) 175
    - metodologia naukowych programów badawczych:
    I. Lakatos (1922-1974) 176
    - szkoła poznańska 177
    - szkoła frankfurcka 178
    - szkoła z Erlangen: konstruktywistyczna filozofia nauki 178
    - refleksja metodologiczna w szkole lubelskiej
    filozofia klasyczna + metodologia filozofii
    Krąpiec, Kamiński, Z teorii i metodologii metafizyki, Lublin 1962
    - czy kryzys współczesnej filozofii nauki?
    podsumowanie179

5) * Wiek XIX: kształtowanie się nowoczesnej koncepcji nauki 96

    - czynniki, wywołujące przemiany w nauce i technice 96
    - Georg W. Hegel (1770-1831) 98
    - F.E.D. Schleiermacher (1768-1834): "ojciec" hermeneutyki
    - Johann Gustav Droysen (1808-1884): metodolog historii 99
    - August Comte (1798-1875): pozytywizm (zob. s.181) 100
    - J. Herschel i W. Whewell 102
    - J.S. Mill (1806-1873): empiryzm 102
    - rozwój: matematyki 104
    przyrodoznawstwa 104
    - Claude Bernard (1813-1873): metoda eksperymentalna 107
    - Karl Pearson (1857-1936): scjentyzm 111
    światopogląd naukowy w miejsce religii i filozofii
    - R. Avenarius, E. Mach: empiriokrytycyzm 112
    - Emile Boutroux (1845-1921): kontyngentyzm 114
    - konwencjonalizm
    Henri Poincaré (1835-1912) 154
    Pierre Duhem (1861-1916) 155
    - antynaturalistyczna metodologia nauk humanistycznych
    spór naturalistów z antynaturalistami 147, 152
    Wilhelm Dilthey (1833-1911) 148
    Wilhelm Windelband (1848-1915) 149
    Heinrich Rickert (1863-1936) 149
    Max Weber (1864-1920) 150
    ocena 116

4) * Wiek XVIII: Oświecenie 87

    - wiek racjonalizmu i "szał poznawania", encyklopedyści 91
    - Giovanni Battista Vico (1668-1744) 88
    - David Hume (1711-1776) 90
    - rozwój matematyki, chemii, biologii 92
    - Christian Wolff (1679-1754) 93
    - Immanuel Kant (1724-1804) 93

3) * Rewolucja naukowa (1543-1687): powstanie nowożytnego pojęcia nauki 74

    a) Nowa epoka dziejów (koniec XV w.) 74
    renesans (odrodzenie), humanizm, reformacja
    - M. Kuzańczyk: początki matematycznego przyrodoznawstwa 7347
    - M. Kopernik 75

    b) Wiek XVII 77
    - Franciszek Bacon (1561-1626): wiedza to potęga! 77
    - Galileo Galilei (1564-1642): fundator nowożytnego przyrodoznawstwa 79
    - Descartes (1596-1650) 81
    - rozwój matematyki 83
    - Izaak Newton (1642-1727) 84
    - Gottfried W. Leibniz (1646-1716) 85
    - John Locke (1632-1704) 86
    ocena 87

2) * Czasy średniowieczne 64

    a) Odrodzenie karolińskie (VIII-IX) 64
    b) Filozofia i nauka arabska (VII-; X-XII arabska scholastyka 64

    c) Wiek XI - XII 65
    - Anzelm z Canterbury: twórca metody scholastycznej 66
    - przyswojenie greckich klasycznych dzieł filozoficznonaukowych 66
    - szkoła z Chartres 66
    - opactwo św. Wiktora pod Paryżem 67
    - metoda scholastyczna / sumy filozoficzno-teologiczne 67

    d) Wiek XIII (klasyczny okres scholastyki) 68
    - empiryści oksfordzcy: Grosseteste, R. Bacon 68
    - Albert Wielki 70
    - Tomasz z Akwinu 70
    - Duns Szkot 71
    - Wilhelm Ockham (przed D. Hume'em: krytyka przyczynowości.) 71
    - awerroiści z Padwy73

    e) Podsumowanie starożytności i średniowiecza 73

1) * Czasy starożytne 48

    a) grecka koncepcja nauki 48
    - powstanie maksymalistycznej koncepcji poznania / wiedzy
    - Parmenides i Heraklit
    - pitagorejczycy
    - początki nauk przyrodniczych 50
    - początki nauk humanistycznych (sofiści, Sokrates) 51
    - Platon 52
    - Arystoteles 53

    b) okres hellenistyczny (III przed Chr. - IV po Chr.) 61
    Muzeum w Aleksandrii, zał. przez Ptolomeuszów
    c) okres grecko-rzymski 63

*HISTORIA POJĘCIA NAUKI 47

    chodzi o zaznajomienie się z dziejami pojęcia (koncepcji) nauki, a nie samej nauki!
    historia ujawnia diachroniczną wieloznaczność terminu nauka
    Cztery wielkie koncepcje nauki, wyznaczone nazwiskami Arystotelesa, Galileusza (Newtona), Comte'a i Poppera (Einsteina) 180